George Michael: Tussen eenzaamheid en vrijheid
Het leven van George Michael laat zien hoe moeilijk een leven in de schijnwerpers is. Hij zei ‘The whole business is built on ego, vanity, self-satisfaction, and it’s total crap to pretend it’s not.’ Tijdens zijn Wham! jaren heeft hij moeite met zijn populariteit en zijn imago als seks god voor vele meisjes terwijl hij op mannen viel. Daarbij wilde hij vrij zijn van iedere bemoeienis. Die enorme behoefte om alles van het creatieve proces tot aan zakelijke belangen te controleren zorgde voor groot commercieel succes, maar tegelijkertijd ook persoonlijk zware tegenslagen. Dit leidde tot een teruggetrokken bestaan en een intrigerend spel tussen eenzaamheid en vrijheid. Deze blog onderzoekt de gelaagde betekenissen achter zijn levensstijl aan de hand van de filosofische inzichten van Sartre en Schopenhauer.
Waardoor George Michael zich terugtrok
George Michael, de muzikale genie die generaties wist te raken, trok zich langzaamaan terug uit het oog van de media. Zijn verlangen om weg te stappen van de aandacht kan een diepere zoektocht naar betekenis en zelfontdekking zijn geweest, maar in zijn geval leek het erop dat hij zich na een slepende rechtszaak met zijn platenmaatschappij zijn creativiteit niet echt meer kwijt kon. Door extreme rouwgevoelens vanwege het verlies van zijn partner en zijn moeder verloor hij zichzelf ook nog eens in destructief gedrag. De media legde vervolgens vooral nadruk op de schandalen die hieruit voortkwamen en niet op zijn muziek. Hij was de controle kwijt en leefde liever een teruggetrokken leven.
De hel, dat zijn de anderen
De oude stoïcijnen hadden George Michael niet bereikt met hun credo: maak je alleen druk waar je werkelijk controle over hebt. Dat is altijd te makkelijk gezegd, want in de popmuziek draait alles om reputatie. Je wordt, zoals de Franse existentialist Jean-Paul Sartre het zei, een object, een ding. En daarbij zit de wil van de hele wereld je op de hielen. ‘De hel, dat zijn de anderen’ zegt hij, waarmee hij bedoelde dat onze interacties met anderen vaak ingewikkeld en verwarrend kunnen zijn, omdat we worden gedwongen om met elkaars aanwezigheid en oordeel om te gaan. Sartre wilde benadrukken hoe we onszelf vaak belemmerd voelen door het oordeel en de verwachtingen van anderen. Het idee is dat we onszelf gevangen kunnen voelen in de perceptie die anderen van ons hebben, waardoor we moeite hebben om ons ware zelf te uiten en authentiek te leven. George Michael wilde bijvoorbeeld wel uit de kast komen, maar hij wilde zijn moeder de zorgen niet aandoen vanwege de toen heersende Aids epidemie. Dit moet verstikkend zijn geweest. In zijn hit Careless Whisper zingt hij: ‘There’s no comfort in the truth, pain is all you’ll find.’ En pijn heeft hij gevonden.
Eenzaamheid als vrijheid
Ik betwijfel of George Michael beïnvloed werd door de negentiende-eeuwse filosoof Arthur Schopenhauer toen hij zong ‘Freedom, I will not give you up!’ Al heeft hij veel ideeën van het boeddhisme overgenomen staat de Duitse denker niet bekend als een optimistisch man. Hij vond dat eenzaamheid ons in staat stelt om innerlijke reflectie te bereiken door te concentreren op onze eigen gedachten, creativiteit en persoonlijke groei. Eenzaamheid is de gelegenheid om uit de hel, die Sartre zo treffend beschrijft, te stappen en de eigen geest te bevrijden van externe afleidingen en om zo meer diepgaande zelfkennis en inzicht te verkrijgen. Nu willen we ingegeven door de jachtige media geloven dat George Michael geteisterd door tegenslagen zich terugtrok om te verzuipen in verdriet en zelfdestructie, maar met afstand tot de schijnwerpers wijdde hij zijn rijkdom en energie aan verschillende goede doelen. Dit altruïsme toont waar eenzaamheid ook toe kan leiden. Dat mag je gerust een grotere prestatie noemen dan alle hits die hij scoorde.
Compassie
In een van zijn interviews heeft George Michael het niet beter kunnen samenvatten: ‘Because of the media, the way the world is perceived is as a place where resources and time are running out. We’re taught that you have to grab what you can before it’s gone. It’s almost as if there isn’t time for compassion.’ Zo drukt hij ons met de neus op de feiten. Een jachtig bestaan naar financieel en uiterlijk succes maakt jezelf geen leuker mens. Dit daagt ons uit om ook na te denken over hoe we ons eigen leven inrichten te midden van verwachtingen, authenticiteit, verantwoordelijkheid en vrijheid. We mogen ons vaker terugtrekken om de vrijheid te vinden die Schopenhauer bedoelde om uiteindelijk die van anderen niet in de weg te staan zoals Sartre het zag. Laten we in het spoor van George Michael niet vergeten dat eenzaamheid, hoe paradoxaal ook, kan leiden tot diepere vrijheid – een vrijheid om onszelf te begrijpen, ons in te zetten voor anderen en te ontsnappen aan de verstikkende greep van de hoge verwachtingen die we onszelf (laten) opleggen.
Wil je meer weten hoe de levenskunst van popartiesten verbonden kunnen worden aan de ideeën van belangrijke denkers?
Luister hier de aflevering over George Michael.
Beluister ook de afleveringen over:
De nummers uit het boek Carrièrepatiënt