Gezond verstand op de werkvloer

In mijn blog Positief is passé schreef ik dat positief denken tot fouten en depressies kan leiden. We denken dat positief denken de enige weg is en toch is er met onze optimistische blik heel wat mis. Weten we nog wel wat gezond verstand is?

Rationele irrationaliteit

Gedrag wordt bepaald door je geloof in iets, je verlangens en je intenties. In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw is de speltheorie ontwikkeld om dit gedrag beter in kaart te kunnen brengen. Dit wiskundig model gaat er van uit dat het sociaal gedrag een optelsom is van individuen. Het zal je niet verbazen dat de uitkomst vaak laat zien dat het eigen belang wordt gemaximeerd, maar het collectieve belang wordt aangetast. Op school leren we allemaal rekenen, maar als het op duurzaamheid en collectief succes aankomt, dan is onze manier van doen verre van rationeel.

Reputatie

De journalist John Cassidy schreef dat het beter voor je reputatie is om gezamenlijk op conventionele wijze te falen, dan individueel op onconventionele wijze te slagen. In de wandelgangen wordt dit het Fit in or fuck off principe genoemd. Het in de bedrijfscultuur diepgewortelde groepsdenken wordt ingegeven door het veilig stellen van je reputatie. Je eigen belang is onderdeel van de club blijven door met de stroom mee te gaan, want dat geeft je zekerheid. Terwijl het toekomstig succes van de organisatie afhankelijk is van of jij wil weten wat je nog niet weet en wil doen wat je nog niet eerder deed.

Tegengeluid

Groepsdenken levert vooral een gezellige vrijdagmiddagborrel of teambuilding op, maar er wordt niet op het scherpst van de snede gewerkt. Dat kan alleen als je de fouten die je maakt snel ontdekt en herstelt. Het is mijn ervaring dat veranderingen de meeste kans van slagen hebben als je mensen de ruimte geeft om te zeggen wat ze vinden. Zo gaf ik degene die me voor klootzak uitmaakte meer verantwoordelijkheid omdat een tegengeluid juist voorkomt dat de oogkleppen worden opgezet. Het resultaat wordt er nog beter van of het kan je behoeden voor een deceptie.

Waarom het niet werkt?

De dingen lukken niet omdat je zegt dat ze gaan lukken. Ik heb er altijd wat aan gehad om juist van anderen te horen waarom het niet zou gaan werken. Dat is niet negatief, of berekenend, maar intuïtief. Wil je er wat van maken, dan ontkom je er niet aan om je scheur open te trekken. Vertel anderen wat je dwars zit, waar jij wel mogelijkheden ziet. Blijf jezelf afvragen hoe jij de visie van een project of een organisatie kan voeden. Als de inmiddels uitstervende manager dat niet trekt is het voor hem fit in or fuck off. Want we zijn klaar met irreële gedachtestromen. Vanaf nu alleen nog maar gezond verstand.

Verder lezen:

John Cassidy schreef een uitstekend boek over de belangrijkste economische principes en hoe die de basis vormden voor de financiële crisis van de afgelopen jaren: Wat als de markt faalt? De kracht van het irrationele in de economie

Stuart Sutherland schreef al in 1992 een klassieker over verkeerd denken. Nog steeds relevant: Irrationaliteit