Heb jij de wijsheid van Ricardo Semler?

Ze kwamen aan gescheurd in gloednieuwe Porsches. Drie jongens, niet lang geleden afgestudeerd, strak in het pak. In de kantine vertelden ze met een koele blik aan alle medewerkers dat het slecht ging met het bedrijf. Er was nog een kans dat ze het zouden redden, maar dan moest iedereen wel een loonoffer van 10% doen. Iedereen tekende ervoor en de Porsches verdwenen. Een paar maanden later werd het faillissement uitgesproken. De medewerkers kregen een uitkering van 70% van hun laatst verdiende loon. Het is een keihard relaas van het einde van een willekeurige onderneming. Het resultaat: Dik betaalde consultants en ongelukkige medewerkers.

Democratisering van werk

Dat moest toch ook anders kunnen dacht Ricardo Semler ruim 25 jaar geleden toen hij de Braziliaanse onderneming Semco van zijn vader overnam. Met succes doet hij de dingen die wij willen. Semco is een democratische onderneming waar meer mogelijk is dan onmogelijk. Werknemers bepalen zelf wanneer ze werken, wie de baas is en zelfs wat ze verdienen. Semler gruwelt van regels. Schijnzekerheid noemt hij het. De vanzelfsprekendheid moet je laten varen en meer gebruik maken van gezond verstand.

Tegeltjeswijsheden

Afgelopen week zond de VPRO een interview met hem uit. Je ziet een sympathieke man die zuigend aan een dikke sigaar in zijn kapitale huis aan de rand van het regenwoud rondwandelt. Hij mijmert over dat we het verleden moeten afsluiten en moeten kijken naar wat de nieuwe wereld brengt. Het zijn tegeltjeswijsheden waar Lao-tse zijn billen mee afveegt, maar het inspireert toch enorm veel managers. Zijn nieuwe credo is dat we ons niet meer moeten afvragen wat slim is. Het is beter om afstand te nemen van kapitalistische principes. Organisaties moeten niet lean zijn, maar wise. Met nog één trek aan zijn sigaar en een blik naar zijn onbetaalbare huis lijkt dat een ongeloofwaardige boodschap. Zit hij ons gewoon jaloers te maken?

Wat is wijsheid?

Ja, Ricardo Semler maakt ons stik jaloers. Het was niet zo wijs om hem in deze setting te interviewen. Los van de aankleding zegt hij interessante dingen. “Wijsheid in een organisatie is niet een verzameling van de intelligentste mensen, maar een afspiegeling van de bevolking.” Want als je onderneming wordt vertegenwoordigd door de bevolking, dan kan zij het best inspelen op haar klanten. Een aardige gedachte, maar de vraag is of dat wel realistisch is. Ik zie de wereld niet gauw afscheid nemen van het kapitalisme. En ik zie wijze mensen zich niet gauw bemoeien met macht en omzet. Wijsheid is dan ook geen afspiegeling van de bevolking, maar dat wat zich uit door levenservaring, omgaan met emoties, zelfbeheersing, mededogen, nederigheid en zelfopoffering. Wijsheid is weten wat je niet weet. In de praktijk krijg je pas brood op de plank als je binnen je territorium een goed kunstje kan (Frans de Waal): De één rijdt een Porsche en de ander is zijn baan kwijt. Het gaat nog heel lang kan duren voordat we de dooddoener tijdens het werkoverleg “Wat levert het op?” inruilen voor “Wat is wijsheid?”. Ricardo Semler doet het al en jij kan er nu mee beginnen.

 Bekijk het VPRO interview hier